4η Ενότητα: Διατροφή
Στόχοι ενότητας
- Πώς δίνουμε οδηγίες για μια συνταγή
- Πώς σχηματίζουμε την προστακτική των σύνθετων ρημάτων
- Πώς χρησιμοποιούμε τις αποτελεσματικές προτάσεις
- Με τον τρόπο που η διαφήμιση ενημερώνει και προσπαθεί να πείσει τον καταναλωτή για το προϊόν που διαφημίζεται
- Με το σχηματισμό και τη χρήση των παραθετικών επιθέτων και επιρρημάτων
- Με εκφράσεις και συμφράσεις
- Με τα αντώνυμα (αντίθετα) επιθέτων
- Με τις υποθετικές προτάσεις
- Με τα έναρθρα και τα άναρθρα ουσιαστικά
- Με τη χρήση των διαλυτικών
- Με τη σημασία και τη χρήση εκφράσεων
Κατάπιε όλα τα κύματα,
όλες τις σταγόνες,
όλους τους ναύτες,
όλες τις γοργόνες,
όλους τους φάρους,
όλους τους ξιφίες,
τους σπάρους, τα χταπόδια
και τους αστερίες!
Τα κανό, τα καβουράκια
και της θάλασσας
τ’ αλογάκια!
Έφαγε με φόρα
τις βάρκες μία μία
και με μεγάλη βουλιμία
τα αεροπλανοφόρα
και της γραμμής τα πλοία!
Και, πράγμα που δεν πρέπει,
δεν άφησε ούτε φύκι,
δεν άφησε ούτε λέπι!
«Αχ – φώναξε – τι φρίκη!
έφαγα τη θάλασσα
που μ’ έκρυβε!
«Τα ’χαψα όλα – είπε –
μία κι έξω,
ώρα τώρα να χωνέψω
τα καβουράκια
και τις μέδουσες τις κακομοίρες».
Είδε τότε να ’ρχονται από μακριά
με καμάκια μυτερά
έξι εφτά φαλαινοθήρες!
«Αχ! – σκέφτηκε –
τι συμφορά!
Έρχονται να με σκοτώσουν,
να με κάνουν μαργαρίνη
και μπανέλες!
Τι τις ήθελα τις τρέλες;
Τι τρομάρα! Τι τρεμούλα!
Αχ μανούλα μου, γλυκιά
μανούλα!»
Τι να κάνει, τι;
Ούτε νερό
να κολυμπήσει,
ούτε θάλασσα
για να κρυφτεί!
«Αχ – φώναξε – τι φρίκη!
έφαγα τη θάλασσα
που μ’ έκρυβε!
Δεν άφησα ούτε φύκι!
Ήτανε μεγάλο κρίμα
να φάω και το τελευταίο κύμα!
Δεν υπάρχει άλλη λύση!
Προτού με κάνουν λιώμα,
πρέπει αυτή η ερημιά
να ξαναπλημμυρίσει»
είπε η φάλαινα,
κι άνοιξε το στόμα
και βγήκαν τα κύματα
και οι κυκλώνες,
οι ναύτες, τα πέλαγα
και οι γοργόνες,
οι σπάροι, οι ξιφίες,
τα χταπόδια και οι αστερίες,
τα κανό, τα καβουράκια
και της θάλασσας
τ’ αλογατάκια.
Έκανε η φάλαινα
ένα μακροβούτι,
στο νεράκι χώθηκε,
κρύφτηκε και σώθηκε!
Κι από τότε τής κόπηκε
η λαιμαργία
και τρώει τις μαρίδες
μία μία!
όλες τις σταγόνες,
όλους τους ναύτες,
όλες τις γοργόνες,
όλους τους φάρους,
όλους τους ξιφίες,
τους σπάρους, τα χταπόδια
και τους αστερίες!
Τα κανό, τα καβουράκια
και της θάλασσας
τ’ αλογάκια!
Έφαγε με φόρα
τις βάρκες μία μία
και με μεγάλη βουλιμία
τα αεροπλανοφόρα
και της γραμμής τα πλοία!
Και, πράγμα που δεν πρέπει,
δεν άφησε ούτε φύκι,
δεν άφησε ούτε λέπι!
«Αχ – φώναξε – τι φρίκη!
έφαγα τη θάλασσα
που μ’ έκρυβε!
«Τα ’χαψα όλα – είπε –
μία κι έξω,
ώρα τώρα να χωνέψω
τα καβουράκια
και τις μέδουσες τις κακομοίρες».
Είδε τότε να ’ρχονται από μακριά
με καμάκια μυτερά
έξι εφτά φαλαινοθήρες!
«Αχ! – σκέφτηκε –
τι συμφορά!
Έρχονται να με σκοτώσουν,
να με κάνουν μαργαρίνη
και μπανέλες!
Τι τις ήθελα τις τρέλες;
Τι τρομάρα! Τι τρεμούλα!
Αχ μανούλα μου, γλυκιά
μανούλα!»
Τι να κάνει, τι;
Ούτε νερό
να κολυμπήσει,
ούτε θάλασσα
για να κρυφτεί!
«Αχ – φώναξε – τι φρίκη!
έφαγα τη θάλασσα
που μ’ έκρυβε!
Δεν άφησα ούτε φύκι!
Ήτανε μεγάλο κρίμα
να φάω και το τελευταίο κύμα!
Δεν υπάρχει άλλη λύση!
Προτού με κάνουν λιώμα,
πρέπει αυτή η ερημιά
να ξαναπλημμυρίσει»
είπε η φάλαινα,
κι άνοιξε το στόμα
και βγήκαν τα κύματα
και οι κυκλώνες,
οι ναύτες, τα πέλαγα
και οι γοργόνες,
οι σπάροι, οι ξιφίες,
τα χταπόδια και οι αστερίες,
τα κανό, τα καβουράκια
και της θάλασσας
τ’ αλογατάκια.
Έκανε η φάλαινα
ένα μακροβούτι,
στο νεράκι χώθηκε,
κρύφτηκε και σώθηκε!
Κι από τότε τής κόπηκε
η λαιμαργία
και τρώει τις μαρίδες
μία μία!
Επισκεφθείτε την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα (κλικ εδώ) και βρείτε τη σημασία των λέξεων από την "αναζήτηση" :
απληστία
εφήμερος
βουλιμία
απερίσκεπτος
εκμετάλλευση
πρόσκαιρος
απληστία
εφήμερος
βουλιμία
απερίσκεπτος
εκμετάλλευση
πρόσκαιρος
Εγκλίσεις των ρημάτων
Τι είναι οι εγκλίσεις;
• Εγκλίσεις ονομάζουμε τις μορφές που παίρνει το ρήμα, για να φανερώσει πώς παρουσιάζεται το νόημά του από τον ομιλητή.
Πόσες και ποιες εγκλίσεις έχουμε;
Οι εγκλίσεις είναι τρεις:
Σαν εγκλίσεις λογαριάζουμε:
• το απαρέμφατο
• τη μετοχή
Τι είναι οι εγκλίσεις;
• Εγκλίσεις ονομάζουμε τις μορφές που παίρνει το ρήμα, για να φανερώσει πώς παρουσιάζεται το νόημά του από τον ομιλητή.
Πόσες και ποιες εγκλίσεις έχουμε;
Οι εγκλίσεις είναι τρεις:
- οριστική (πραγματική/βέβαιη)
- υποτακτική (επιθυμητή/αβέβαιη)
- προστακτική (απαιτούμε να γίνει)
Σαν εγκλίσεις λογαριάζουμε:
• το απαρέμφατο
• τη μετοχή
Ένα παράδειγμα:
Οριστική: Δένω τα κορδόνια των παπουτσιών μου.
Υποτακτική: Όταν δένω τα κορδόνια των παπουτσιών, μη με ενοχλείς.
Προστακτική: Δένε τα κορδόνια των παπουτσιών σου.
Απαρέμφατο: Έχω δέσει τα κορδόνια των παπουτσιών μου.
Μετοχή: α) Δένοντας τα κορδόνια των παπουτσιών μου βρήκα ένα ευρώ
β) Τα κορδόνια των παπουτσιών μου είναι δεμένα.
Οριστική: Δένω τα κορδόνια των παπουτσιών μου.
Υποτακτική: Όταν δένω τα κορδόνια των παπουτσιών, μη με ενοχλείς.
Προστακτική: Δένε τα κορδόνια των παπουτσιών σου.
Απαρέμφατο: Έχω δέσει τα κορδόνια των παπουτσιών μου.
Μετοχή: α) Δένοντας τα κορδόνια των παπουτσιών μου βρήκα ένα ευρώ
β) Τα κορδόνια των παπουτσιών μου είναι δεμένα.
Εξάσκηση στις εγκλίσεις
3. Στη διαφήμιση...
όλα είναι δυνατά!
Αντώνυμα επιθέτων
Με τον όρο "αντώνυμο" εννοούμε λέξη ή φράση με αντίθετη σημασία από μια άλλη λέξη ή φράση π.χ. δυνατός - αδύνατος, μεγάλος - μικρός, όμορφος - άσχημος, καλός - κακός
Με τον όρο "αντώνυμο" εννοούμε λέξη ή φράση με αντίθετη σημασία από μια άλλη λέξη ή φράση π.χ. δυνατός - αδύνατος, μεγάλος - μικρός, όμορφος - άσχημος, καλός - κακός
Εκφράσεις και συμφράσεις
- Εκφράσεις είναι τα λόγια (λέξεις ή φράσεις) που έχουν κάποια ιδιαίτερη, συνήθως μεταφορική, σημασία
- Συμφράσεις είναι τα λόγια, συνήθως δύο λέξεις μαζί, που τις συναντάμε κατά κανόνα μαζί και σημαίνουν ένα συγκεκριμένο πράγμα
Οριστικό και αόριστο άρθρο - έναρθρα και άναρθρα ουσιαστικά
- Το οριστικό άρθρο μπαίνει μπροστά από ένα ουσιαστικό (έναρθρο ουσιαστικό) όταν μιλάμε για συγκεκριμένο, ορισμένο πρόσωπο ή πράγμα.
Τοποθέτησε τα βιβλία εκεί. (τα συγκεκριμένα βιβλία, όχι γενικά και αόριστα κάποια βιβλία)
Άρθρο μπαίνει μπροστά από τα ονόματα.
π.χ.
Ο Νίκος και η Σοφία είναι αδέρφια.
Εξαίρεση γίνεται όταν έχουμε κλητική ή αν το όνομα ακολουθεί τα ρήματα λέγομαι, ονομάζομαι, καλούμαι.
π.χ.
Μάριε, έλα να παίξουμε!
Ονομάζομαι Γεωργία Παπαγεωργίου.
Δεν μπαίνει άρθρο μπροστά από ουσιαστικό (άναρθρο ουσιαστικό) όταν αναφερόμαστε γενικά και αόριστα σε κάποιο πρόσωπο, ζώο ή πράγμα.
π.χ.
Φόρεσε αμέσως ζακέτα! (κάποια ζακέτα όχι μια συγκεκριμένη)
Επίσης δεν μπαίνει άρθρο μπροστά από ουσιαστικό που λειτουργεί ως κατηγορούμενο.
π.χ.
Ο πατέρας του είναι αστυνόμος.
Εξαίρεση έχουμε όταν αναφερόμαστε σε πρόσωπο ή πράγμα για το οποίο έχει γίνει λόγος προηγουμένως.
π.χ.
Ο πατέρας του είναι ο αστυνόμος που σου έλεγα.
- Το αόριστο άρθρο το χρησιμοποιούμε όταν αναφερόμαστε γενικά και αόριστα σε πρόσωπο ή πράγμα και όχι σε κάποιο συγκεκριμένο.
Έφυγε για το σινεμά με ένα φίλο του. (με κάποιον φίλο, όχι με έναν συγκεκριμένο)
Χρησιμοποιούμε το αόριστο άρθρο όταν θέλουμε να δώσουμε έμφαση.
π.χ.
Καλό είναι να επισκεφτείς γιατρό.
Καλό είναι να επισκεφτείς ένα γιατρό.
Πιο απλά: ΔΙΑΛΥΤΙΚΑ
Χρησιμοποιούμε τα διαλυτικά στις περιπτώσεις που θέλουμε να δείξουμε ότι τα γράμματα των δίψηφων φωνηέντων (αυ, αι, ει, οι, υι,ου) πρέπει να διαβαστούν χωριστά. Τα διαλυτικά μπαίνουν πάντα στο ι ή στο υ.
Π. χ. καταπραϋντικός, πλαϊνός, θεϊκός, κοροϊδεύω, μυϊκός, εργατοϋπάλληλος.
Τα διαλυτικά είναι περιττά και δεν τα βάζουμε:
Χρησιμοποιούμε τα διαλυτικά στις περιπτώσεις που θέλουμε να δείξουμε ότι τα γράμματα των δίψηφων φωνηέντων (αυ, αι, ει, οι, υι,ου) πρέπει να διαβαστούν χωριστά. Τα διαλυτικά μπαίνουν πάντα στο ι ή στο υ.
Π. χ. καταπραϋντικός, πλαϊνός, θεϊκός, κοροϊδεύω, μυϊκός, εργατοϋπάλληλος.
Τα διαλυτικά είναι περιττά και δεν τα βάζουμε:
- όταν το προηγούμενο φωνήεν έχει τόνο
- όταν δεν έχουμε δίψηφο φωνήεν