Δ΄ ΕΝΟΤΗΤΑ:
ΦΥΤΑ
1. Τα μέρη του φυτού
Η ρίζα είναι το υπόγειο τμήμα του φυτού. Οι ρίζες διακλαδίζονται κάτω από το έδαφος και το μήκος τους ποικίλει.
Το κεντρικό μέρος της, που είναι και πιο χοντρό, λέγεται κύρια ρίζα. Οι λεπτότερες διακλαδώσεις που ξεκινούν από αυτήν ονομάζονται παράρριζα. Τα άκρα της ρίζας που είναι μυτερά είναι οι καλύπτρες.
Οι ρίζες στηρίζουν τα φυτά, απορροφούν και μεταφέρουν νερό και χρήσιμες ουσίες προς το υπόλοιπο φυτό.
Σε ορισμένα φυτά χρησιμεύουν και σαν αποθήκες θρεπτικών συστατικών (καρότο, ραπανάκι).
Ο βλαστός είναι το υπέργειο τμήμα του φυτού. Μπορεί να είναι μαλακός (πόες), ή σκληρός (θάμνοι, δέντρα), ψηλός ή κοντός, ανάλογα με το είδος και την ηλικία του φυτού, κούφιος (καλαμιές), έρπων (κολοκυθιά), αναρριχητικός (κισσός) κτλ.
Μεταφέρει τις θρεπτικές ουσίες σε όλο το φυτό. Βοηθά στη στήριξη του φυτού και από αυτόν βγαίνουν τα φύλλα και τα άνθη.
Τα φύλλα είναι τα πράσινα μέρη του φυτού και συνδέονται με το βλαστό στο μίσχο. Το σχήμα τους και το πλήθος τους εξαρτάται από το είδος του φυτού. Στα φύλλα γίνεται η φωτοσύνθεση. Έτσι τρέφεται το φυτό. Έκεί γίνεται κατά κύριο λόγο η αναπνοή και η διαπνοή (αποβολή νερού στο περιβάλλον) του φυτού.
Τα άνθη παίζουν σημαντικό ρόλο στην αναπαραγωγή του φυτού.
Η ρίζα στρέφεται πάντα προς το εσωτερικό της γης, δηλαδή παρουσιάζει θετικό γεωτροπισμό.
Ο βλαστός αναπτύσσεται προς τα πάνω και λέμε ότι έχει αρνητικό γεωτροπισμό.
Το κεντρικό μέρος της, που είναι και πιο χοντρό, λέγεται κύρια ρίζα. Οι λεπτότερες διακλαδώσεις που ξεκινούν από αυτήν ονομάζονται παράρριζα. Τα άκρα της ρίζας που είναι μυτερά είναι οι καλύπτρες.
Οι ρίζες στηρίζουν τα φυτά, απορροφούν και μεταφέρουν νερό και χρήσιμες ουσίες προς το υπόλοιπο φυτό.
Σε ορισμένα φυτά χρησιμεύουν και σαν αποθήκες θρεπτικών συστατικών (καρότο, ραπανάκι).
Ο βλαστός είναι το υπέργειο τμήμα του φυτού. Μπορεί να είναι μαλακός (πόες), ή σκληρός (θάμνοι, δέντρα), ψηλός ή κοντός, ανάλογα με το είδος και την ηλικία του φυτού, κούφιος (καλαμιές), έρπων (κολοκυθιά), αναρριχητικός (κισσός) κτλ.
Μεταφέρει τις θρεπτικές ουσίες σε όλο το φυτό. Βοηθά στη στήριξη του φυτού και από αυτόν βγαίνουν τα φύλλα και τα άνθη.
Τα φύλλα είναι τα πράσινα μέρη του φυτού και συνδέονται με το βλαστό στο μίσχο. Το σχήμα τους και το πλήθος τους εξαρτάται από το είδος του φυτού. Στα φύλλα γίνεται η φωτοσύνθεση. Έτσι τρέφεται το φυτό. Έκεί γίνεται κατά κύριο λόγο η αναπνοή και η διαπνοή (αποβολή νερού στο περιβάλλον) του φυτού.
Τα άνθη παίζουν σημαντικό ρόλο στην αναπαραγωγή του φυτού.
Η ρίζα στρέφεται πάντα προς το εσωτερικό της γης, δηλαδή παρουσιάζει θετικό γεωτροπισμό.
Ο βλαστός αναπτύσσεται προς τα πάνω και λέμε ότι έχει αρνητικό γεωτροπισμό.
2. Η φωτοσύνθεση
(Θα γίνει μόνο από το βιβλίο του μαθητή)
3. Η αναπνοή
Τα φυτά με τη λειτουργία της φωτοσύνθεσης παράγουν άμυλο, που είναι η τροφή τους. Για να χρησιμοποιήσουν την ενέργεια που αυτό περιέχει πρέπει πρώτα να το διασπάσουν σε απλούστερες ουσίες.
Η διάσπαση του αμύλου προϋποθέτει οξυγόνο, το οποίο τα φυτά παίρνουν από το περιβάλλον με την αναπνοή.
Η διάσπαση του αμύλου προϋποθέτει οξυγόνο, το οποίο τα φυτά παίρνουν από το περιβάλλον με την αναπνοή.
Αναπνοή ονομάζουμε τη λειτουργία με την οποία τα φυτά ανταλλάσσουν αέρια με το περιβάλλον, δηλαδή απορροφούν οξυγόνο (με τα στόματα των φύλλων) και απελευθερώνουν διοξείδιο του άνθρακα.
Τα φυτά αναπνέουν απ’ όλα τα μέρη τους, από τα φύλλα, το βλαστό, ακόμη και από τις ρίζες.
Τη μέρα, με τη φωτοσύνθεση τα φυτά απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα από το περιβάλλον και αποβάλλουν οξυγόνο.
Το οξυγόνο που αποβάλλουν τα φυτά με τη φωτοσύνθεση είναι πολύ περισσότερο από αυτό που απορροφούν με την
αναπνοή.
Καθώς τη νύχτα δεν είναι δυνατή η φωτοσύνθεση, τα φυτά αποβάλλουν διοξείδιο του άνθρακα και απορροφούν οξυγόνο.
Γι’ αυτό πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι είναι επικίνδυνο να κοιμόμαστε σε δωμάτιο στο οποίο βρίσκονται πολλά φυτά. Ο φόβος αυτός είναι αδικαιολόγητος. Η ποσότητα του οξυγόνου που απορροφά ένα φυτό κατά τη διάρκεια της νύχτας είναι ελάχιστη.
Η αναπνοή αποτελεί αντίθετη διαδικασία της φωτοσύνθεσης:
Με τη φωτοσύνθεση τα φυτά συνθέτουν την τροφή τους απορροφώντας ενέργεια από τον Ήλιο,
ενώ με την αναπνοή διασπούν την τροφή τους απελευθερώνοντας ενέργεια.
Φωτοσύνθεση:
διοξείδιο του άνθρακα + νερό = γλυκόζη + οξυγόνο
Αναπνοή:
άμυλο + οξυγόνο =διοξείδιο του άνθρακα + νερό
Τα φυτά αναπνέουν απ’ όλα τα μέρη τους, από τα φύλλα, το βλαστό, ακόμη και από τις ρίζες.
Τη μέρα, με τη φωτοσύνθεση τα φυτά απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα από το περιβάλλον και αποβάλλουν οξυγόνο.
Το οξυγόνο που αποβάλλουν τα φυτά με τη φωτοσύνθεση είναι πολύ περισσότερο από αυτό που απορροφούν με την
αναπνοή.
Καθώς τη νύχτα δεν είναι δυνατή η φωτοσύνθεση, τα φυτά αποβάλλουν διοξείδιο του άνθρακα και απορροφούν οξυγόνο.
Γι’ αυτό πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι είναι επικίνδυνο να κοιμόμαστε σε δωμάτιο στο οποίο βρίσκονται πολλά φυτά. Ο φόβος αυτός είναι αδικαιολόγητος. Η ποσότητα του οξυγόνου που απορροφά ένα φυτό κατά τη διάρκεια της νύχτας είναι ελάχιστη.
Η αναπνοή αποτελεί αντίθετη διαδικασία της φωτοσύνθεσης:
Με τη φωτοσύνθεση τα φυτά συνθέτουν την τροφή τους απορροφώντας ενέργεια από τον Ήλιο,
ενώ με την αναπνοή διασπούν την τροφή τους απελευθερώνοντας ενέργεια.
Φωτοσύνθεση:
διοξείδιο του άνθρακα + νερό = γλυκόζη + οξυγόνο
Αναπνοή:
άμυλο + οξυγόνο =διοξείδιο του άνθρακα + νερό
4. Η διαπνοή
Κατά την αναπνοή τα φυτά παίρνουν οξυγόνο και αποβάλλουν διοξείδιο του άνθρακα από τα στόματα των φύλλων τους. Καθώς τα στόματα ανοίγουν, για την ανταλλαγή των αερίων, μια ποσότητα νερού βγαίνει από μέσα τους προς το περιβάλλον (εξατμίζεται).
Αυτή είναι η λειτουργία της διαπνοής και γίνεται κυρίως από τα στόματα στην κάτω επιφάνεια των φύλλων.
Το νερό που χάνουν με τη διαπνοή το αναπληρώνουν με το νερό που παίρνουν από τις ρίζες τους. Έτσι απορροφούνται νέες ουσίες που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη του φυτού και ρυθμίζεται η θερμοκρασία του φυτού.
Παράγοντες που επηρεάζουν τη διαπνοή
συχνότερα τα φυτά το καλοκαίρι)
Τα φυτά ελέγχουν το ρυθμό διαπνοής με το άνοιγμα και κλείσιμο των στομάτων των φύλλων τους.
Αυτή είναι η λειτουργία της διαπνοής και γίνεται κυρίως από τα στόματα στην κάτω επιφάνεια των φύλλων.
Το νερό που χάνουν με τη διαπνοή το αναπληρώνουν με το νερό που παίρνουν από τις ρίζες τους. Έτσι απορροφούνται νέες ουσίες που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη του φυτού και ρυθμίζεται η θερμοκρασία του φυτού.
Παράγοντες που επηρεάζουν τη διαπνοή
- Η επιφάνεια των φύλλων του φυτού
- Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος
συχνότερα τα φυτά το καλοκαίρι)
- Η υγρασία της ατμόσφαιρας
- Τα ρεύματα του αέρα
- Η ποσότητα του νερού στο έδαφος
Τα φυτά ελέγχουν το ρυθμό διαπνοής με το άνοιγμα και κλείσιμο των στομάτων των φύλλων τους.