ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ'
ΠΟΙΟΣ ΑΓΡΥΠΝΑ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ
16. Η Εκκλησία ως κιβωτός φυλάει την αλήθεια
17. Τα σχίσματα τραυματίζουν την ενότητα των χριστιανών
18. Οι αιρέσεις νοθεύουν την αλήθεια
19. Οι Σύνοδοι της Εκκλησίας μεριμνούν για τη διάσωση της χριστιανικής αλήθειας
20. Η αποσαφήνιση της αλήθειας για τις εικόνες
Από τα πρώτα χρόνια του χριστιανισμού οι χριστιανοί αισθάνθηκαν την ανάγκη να απεικονίσουν με κάποιο τρόπο την πίστη τους. Τα πρώτα λοιπόν χρόνια χρησιμοποιούσαν σύμβολα για να αναγνωρίζονται μεταξύ τους και να αποτυπώσουν το χαρακτήρα του χώρου στον οποίο βρίσκονταν π.χ. στις κατακόμβες. Τέτοια σύμβολα ήταν ο σταυρός, το ψάρι (=ιχθύς = Ιησούς Χριστός Υιός Θεού Σωτήρ), το κλήμα κ.ά.
Αργότερα άρχισαν να ζωγραφίζουν Αγίους ή παραστάσεις από τη τα Ευαγγέλια. Σιγά – σιγά οι εικόνες έγιναν αναπόσπαστο στοιχείο της πίστης τους. Τον 8ο και τον 9ο αιώνα όμως δημιουργήθηκε μια διαμάχη μεταξύ των χριστιανών για τη χρήση και τη λατρεία των εικόνων, η οποία ονομάστηκε Εικονομαχία (726 – 787 μ.Χ).
Οι υπέρμαχοι των εικόνων ονομάστηκαν Εικονολάτρες, ενώ οι πολέμιοί τους Εικονομάχοι. Στη διαμάχη παρενέβησαν και οι αυτοκράτορες, με αποτέλεσμα το πρόβλημα από εκκλησιαστικό να γίνει κρατικό με κίνδυνο τη διάσπαση ακόμα και της ίδιας της αυτοκρατορίας.
Οι Εικονολάτρες πίστευαν ότι ο Χριστός ήταν ο Υιός του Θεού που έγινε άνθρωπος, έζησε ανάμεσα σε ανθρώπους και επομένως μπορεί να εικονίζεται. Χαρακτήριζαν μάλιστα τις εικόνες ως τα βιβλία των αγράμματων.
Οι Εικονομάχοι από την πλευρά τους πίστευαν ότι δεν μπορούμε να εικονίζουμε το πρόσωπο του Χριστού, επειδή ο Θεός είναι πνεύμα και το πνεύμα δεν εικονίζεται.
Η πλειοψηφία των Χριστιανών και μάλιστα του ευρωπαϊκού κομματιού της αυτοκρατορίας ήταν με το μέρος των εικόνων και την παράδοση της Εκκλησίας.
Στη διάρκεια της Εικονομαχίας πολλοί πιστοί διώχθηκαν, εξορίστηκαν, βασανίστηκαν, ή έχασαν ακόμα και τη ζωή τους στην προσπάθειά τους να υπερασπιστούν τις εικόνες και την Ορθοδοξία. Πολλές εικόνες καταστράφηκαν.
Για το θέμα των Εικόνων συγκλήθηκε η έβδομη Οικουμενική Σύνοδος στη Νίκαια το 787 μ.Χ. Οι Πατέρες που συμμετείχαν κατέληξαν στα παρακάτω :
Την πρώτη Κυριακή της Σαρακοστής γιορτάστηκε η οριστική αναστήλωση των εικόνων. Από τότε, η Κυριακή αυτή ονομάζεται Κυριακή της Ορθοδοξίας και γιορτάζεται ο θρίαμβος της Εκκλησίας απέναντι στις αιρέσεις με αποκορύφωμα την Εικονομαχία.
Αργότερα άρχισαν να ζωγραφίζουν Αγίους ή παραστάσεις από τη τα Ευαγγέλια. Σιγά – σιγά οι εικόνες έγιναν αναπόσπαστο στοιχείο της πίστης τους. Τον 8ο και τον 9ο αιώνα όμως δημιουργήθηκε μια διαμάχη μεταξύ των χριστιανών για τη χρήση και τη λατρεία των εικόνων, η οποία ονομάστηκε Εικονομαχία (726 – 787 μ.Χ).
Οι υπέρμαχοι των εικόνων ονομάστηκαν Εικονολάτρες, ενώ οι πολέμιοί τους Εικονομάχοι. Στη διαμάχη παρενέβησαν και οι αυτοκράτορες, με αποτέλεσμα το πρόβλημα από εκκλησιαστικό να γίνει κρατικό με κίνδυνο τη διάσπαση ακόμα και της ίδιας της αυτοκρατορίας.
Οι Εικονολάτρες πίστευαν ότι ο Χριστός ήταν ο Υιός του Θεού που έγινε άνθρωπος, έζησε ανάμεσα σε ανθρώπους και επομένως μπορεί να εικονίζεται. Χαρακτήριζαν μάλιστα τις εικόνες ως τα βιβλία των αγράμματων.
Οι Εικονομάχοι από την πλευρά τους πίστευαν ότι δεν μπορούμε να εικονίζουμε το πρόσωπο του Χριστού, επειδή ο Θεός είναι πνεύμα και το πνεύμα δεν εικονίζεται.
Η πλειοψηφία των Χριστιανών και μάλιστα του ευρωπαϊκού κομματιού της αυτοκρατορίας ήταν με το μέρος των εικόνων και την παράδοση της Εκκλησίας.
Στη διάρκεια της Εικονομαχίας πολλοί πιστοί διώχθηκαν, εξορίστηκαν, βασανίστηκαν, ή έχασαν ακόμα και τη ζωή τους στην προσπάθειά τους να υπερασπιστούν τις εικόνες και την Ορθοδοξία. Πολλές εικόνες καταστράφηκαν.
Για το θέμα των Εικόνων συγκλήθηκε η έβδομη Οικουμενική Σύνοδος στη Νίκαια το 787 μ.Χ. Οι Πατέρες που συμμετείχαν κατέληξαν στα παρακάτω :
- Όταν προσκυνούμε μια εικόνα, προσκυνούμε και τιμούμε το εικονιζόμενο πρόσωπο.
- Το πρόσωπο του Χριστού μπορούμε να το εικονίζουμε αφού ήταν τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος.
- Οι εικόνες είναι ισότιμες με «το Ευαγγέλιο, τον τύπο του Σταυρού και τα άγια Λείψανα των μαρτύρων».
Την πρώτη Κυριακή της Σαρακοστής γιορτάστηκε η οριστική αναστήλωση των εικόνων. Από τότε, η Κυριακή αυτή ονομάζεται Κυριακή της Ορθοδοξίας και γιορτάζεται ο θρίαμβος της Εκκλησίας απέναντι στις αιρέσεις με αποκορύφωμα την Εικονομαχία.