7η Ενότητα:
Η ζωή έξω από την πόλη
Στόχοι ενότητας
- Πώς παρουσιάζουμε πληροφορίες για ένα γεγονός που συνέβη
- Πώς μετατρέπουμε τις ονοματικές σε ρηματικές φράσεις (και αντίστροφα)
- Πώς κλίνονται τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες
- Πώς χρησιμοποιούνται οι παθητικές μετοχές με λειτουργία επιθέτου
- Πώς περιγράφουμε χώρους που μας κάνουν να νιώθουμε έντονα συναισθήματα
- Πώς μιλάμε κυριολεκτικά ή μεταφορικά για κάτι
- Πώς ξεχωρίζουμε μια απλή από μια επαυξημένη πρόταση
- Πώς περιγράφουμε μια σειρά από πράξεις, π.χ. έθιμα ή κοινωνικά γεγονότα και εκδηλώσεις
- Πώς χρησιμοποιούμε τον ενεστώτα και τον αόριστο
- Πώς κάνουμε μια περίληψη
1. Το σκιάχτρο
Ο θρύλος του σκιάχτρου
"Ο θρύλος του σκιάχτρου"(The legend of the scarecrow), είναι μια ισπανική ταινία μικρού μήκους animation του Marco Besas, η οποία είχε προταθεί για Oscar καλύτερης ταινίας animation το 2005. Πρόκειται για την ιστορία ενός σκιάχτρου που δεν είχε φίλους και το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν να κοιτάει τα πουλιά. Ήθελε να γίνει φίλος τους αλλά εκείνα πετούσαν μακριά, σαν να το φοβόντουσαν, κι εκείνο αναρωτιόταν γιατί κανένα δεν ήθελε να γίνει φίλος του. Ώσπου μια μέρα ένα τυφλό κοράκι έπεσε μπροστά στα πόδια του και τα πράγματα πήραν άλλη τροπή..."
Σχήματα Λόγου: Προσωποποίηση
Λέγεται το σχήμα του λόγου όπου τα ζώα ή τα πράγματα συμπεριφέρονται σαν να είναι πρόσωπα, δηλαδή άνθρωποι. Δίνουμε λοιπόν σε άψυχα ή σε ζώα ανθρώπινες ιδιότητες.
π.χ Το σκιάχτρο χαμογέλασε πλατιά στα σπουργίτια που κάθισαν στο καπέλο του.
π.χ. Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη, περπατώντας η Δόξα μονάχη...(απόσπασμα από το επίγραμμα του Διονυσίου Σολωμού "Ψαρά")
Λέγεται το σχήμα του λόγου όπου τα ζώα ή τα πράγματα συμπεριφέρονται σαν να είναι πρόσωπα, δηλαδή άνθρωποι. Δίνουμε λοιπόν σε άψυχα ή σε ζώα ανθρώπινες ιδιότητες.
π.χ Το σκιάχτρο χαμογέλασε πλατιά στα σπουργίτια που κάθισαν στο καπέλο του.
π.χ. Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη, περπατώντας η Δόξα μονάχη...(απόσπασμα από το επίγραμμα του Διονυσίου Σολωμού "Ψαρά")
2. Ολική καταστροφή στις καλλιέργειες
Περιγραφή γεγονότος και εδώ. (html)
Δες προσεκτικά το παρακάτω βίντεο και προσπάθησε να εντοπίσεις αν αναφέρονται τα παραπάνω στοιχεία σε αυτά, συμπληρώνοντας τον σχετικό πίνακα.
Πώς κλίνονται τα επίθετα σε -ής, -ής, -ές
Τα επίθετα αυτά είναι τριγενή και δικατάληκτα (Το αρσενικό και το θηλυκό κλίνονται με τον ίδιο τρόπο).
Τα επίθετα αυτά είναι τριγενή και δικατάληκτα (Το αρσενικό και το θηλυκό κλίνονται με τον ίδιο τρόπο).
Μετοχή παθητικού παρακειμένου
Οι μετοχές χρησιμοποιούνται πολύ συχνά στο λόγο ως επίθετα και τότε λέγονται επιθετικές. Ως επιθετικές χρησιμοποιούνται μόνο οι μετοχές της παθητικής φωνής, οι οποίες χρησιμεύουν συνήθως ως:
- Προσδιορισμοί – προσδιορίζουν δηλαδή, όπως τα επίθετα, ένα ουσιαστικό αποδίδοντάς του κάποια ιδιότητα, χαρακτηριστικό κ.λπ.
- Κατηγορούμενα - δηλαδή, τα επίθετα, μπορούν να συνδέονται με το ουσιαστικό που προσδιορίζουν μέσω ενός συνδετικού ρήματος, κατά βάση του είμαι.
3. Τριάντα εννιά καφενεία
και ένα κουρείο
Κάνετε κλικ σε κάθε εικόνα για να αυξηθεί το μέγεθός της
ΠΩΣ ΞΕΧΩΡΙΖΟΥΜΕ ΜΙΑ ΑΠΛΗ ΑΠΟ ΜΙΑ ΕΠΑΥΞΗΜΕΝΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Απλή πρόταση είναι αυτή που έχει:
Παράδειγμα:
Τα παιδιά της ΣΤ΄τάξης παίζουν. ( απλή πρόταση)
Τα παιδιά της ΣΤ΄τάξης παίζουν στην αυλή του σχολείου. ( επαυξημένη)
Απλή πρόταση είναι αυτή που έχει:
- υποκείμενο και ρήμα αμετάβατο
- υποκείμενο, συνδετικό ρήμα και κατηγορούμενο
- υποκείμενο, ρήμα και αντικείμενο
Παράδειγμα:
Τα παιδιά της ΣΤ΄τάξης παίζουν. ( απλή πρόταση)
Τα παιδιά της ΣΤ΄τάξης παίζουν στην αυλή του σχολείου. ( επαυξημένη)
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ-ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΧΩΡΟΥ
Όταν περιγράφουμε χώρους, πρέπει να αναφέρουμε:
Όταν περιγράφουμε χώρους, πρέπει να αναφέρουμε:
- πού βρίσκεται αυτός ο χώρος
- πώς είναι (εξωτερικά - εσωτερικά)
- ποιους συναντούμε σ' αυτόν
- τι κάνουν οι άνθρωποι μέσα σ' αυτόν τον χώρο
- γιατί πηγαίνουμε και τι κάνουμε εκεί (αν έχουμε γνωρίσει το χώρο ή έχουμε προσωπική σχέση)
- σκέψεις και συναισθήματα μας γι' αυτό το χώρο.
- αναφέρουμε πρώτα την εξωτερική εμφάνιση του χώρου και έπειτα την εσωτερική
- χρησιμοποιούμε συνήθως ενεστώτα στις περιγραφές. Αν όμως περιγράφουμε χώρους που δεν υπάρχουν πια ή για γεγονότα που έχουν συμβεί στο χώρο, τότε χρησιμοποιούμε παρελθοντικούς χρόνους
- χρησιμοποιούμε (δημιουργούμε) εικόνες που έχουν σχέση με τις αισθήσεις μας (οπτικές, γευστικές, οσφρητικές κ.λπ.)
- χρησιμοποιούμε συχνά επίθετα και επιρρήματα (συνήθως τοπικά)
...και το μυστικό:
Στις καταλήξεις «-μαι» και «-ται» βάζουμε πάντοτε αι, εκτός αν
κρύβεται το εμείς και το εσείς. Τότε βάζουμε ε.
Στις καταλήξεις «-μαι» και «-ται» βάζουμε πάντοτε αι, εκτός αν
κρύβεται το εμείς και το εσείς. Τότε βάζουμε ε.
4. Καλοκαίρι με δρεπάνι, τσουγκράνα και αμίλητο νερό
Κάνετε κλικ πάνω στις εικόνες για να μεγαλώσουν
Κάνετε κλικ πάνω στις εικόνες για να μεγαλώσουν
Στίχοι
"Σαράντα γιδοπρόβατα"
Στίχοι: Μαριανίνα Κριεζή Μουσική: Λένα Πλάτωνος Σαράντα γιδοπρόβατα και εξήντα δυο μοσχάρια Βελάζουνε ανάμεσα στα πράσινα πουρνάρια Παιδιά της Λιλιπούπολης με γκλίτσες και ταγάρια Ας τρέξουμε στη Λίλιτσα και στα παχιά χορτάρια Ν’ αρμέξουμε τα πρόβατα, ν’ αρμέξουμε τα γίδια Λιμάρια να μαζέψουμε λουλούδια και καρύδια Και τη φλογέρα παίζοντας πέρα στην Κρύα Βρύση Τον τράγο θα προσέχουμε να μην μας κουτουλήσει "Του μικρού βοριά"
Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης Πρώτη εκτέλεση: Μαρία Φαραντούρη Του μικρού βοριά παράγγειλα, να 'ναι καλό παιδάκι Μη μου χτυπάει πορτόφυλλα και το παραθυράκι Γιατί στο σπίτι π' αγρυπνώ, η αγάπη μου πεθαίνει και μες στα μάτια την κοιτώ, που μόλις ανασαίνει Γεια σας περβόλια, γεια σας ρεματιές Γεια σας φιλιά και γεια σας αγκαλιές Γεια σας οι κάβοι κι οι ξανθοί γιαλοί Γεια σας οι όρκοι οι παντοτινοί. Με πνίγει το παράπονο, γιατί στον κόσμο αυτόνα τα καλοκαίρια τα 'χασα κι έπεσα στον χειμώνα Σαν το καράβι π' άνοιξε τ' άρμενα κι αλαργεύει βλέπω να χάνονται οι στεριές κι ο κόσμος λιγοστεύει. Γεια σας περβόλια, γεια σας ρεματιές Γεια σας φιλιά και γεια σας αγκαλιές Γεια σας οι κάβοι κι οι ξανθοί γιαλοί Γεια σας οι όρκοι οι παντοτινοί. |
"Το Τριαντάφυλλο"
Στίχοι: Federico Garcia Lorca & Αλέξης Σολωμός. Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις. Πρώτη εκτέλεση: Φλέρη Νταντωνάκη Είναι κόκκινο σαν αίμα σαν ανοίγει το πρωί, κι η δροσούλα δεν τ' αγγίζει από φόβο μην καεί, ανοιχτό το μεσημέρι σαν κοράλλι, σαν παιδί, μες στα τζάμια, μαγεμένος, σκύβει ο ήλιος να το δει, άσπρο γίνεται, κι είν' άσπρο, κοχυλάκι του γιαλού, σαν λιποθυμάει η μέρα στις βιολέτες του νερού. Κι όταν πια σημάνει η νύχτα, τη φλογέρα τη γλυκιά, και τ' αστέρια αλλάξουν θέση στ' ουρανού την απλωσιά, πριν τελειώσει το τραγούδι κι ο αγέρας κοιμηθεί, μέσα στο βαθύ σκοτάδι σιγανά θα μαραθεί, πριν τελειώσει το τραγούδι κι ο αγέρας κοιμηθεί, μέσα στο βαθύ σκοτάδι σιγανά θα μαραθεί. "Μες σ' αυτή τη βάρκα"
Στίχοι: Μάνος Χατζιδάκις Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις Πρώτη εκτέλεση: Αλίκη Βουγιουκλάκη Μες σ' αυτή τη βάρκα είμαι μοναχή κι έχω συντροφιά μου κάτασπρο πουλί Σημάδι ρίχνω στο γιαλό, μα πώς να σου το πω Είσαι ένα αστέρι μακρινό, τη νύχτα σε φιλώ Θέλω να φυτέψω πεύκο λυγερό για να μεγαλώσει και να το χαρώ Σημάδι ρίχνω στο γιαλό, μα πώς να σου το πω Είσαι ένα αστέρι μακρινό, τη νύχτα σε φιλώ Μπλέκω τα μαλλιά μου μ' άστρα και βροχή και στα όνειρά μου κάνω προσευχή Σημάδι ρίχνω στο γιαλό, μα πώς να σου το πω Είσαι ένα αστέρι μακρινό, τη νύχτα σε φιλώ |